Osvojenje Bara, spjev Sima Popovića (Cetinje 1890)

U spjevu “Osvojenje Bara”, vojvode Sima Popovića, kaže se da knjaz Nikola izgleda kao stijena kada se izdaleka posmatra. Vojvoda Simo takođe kaže da su knjaza okolni Srbi smatrali svojim izbaviteljem i zaštitnikom, a Crnogorci brižnim vladarom koji se prema svima odnosi s ljubavlju. U prilog tome navodi se knjaževa pažnja prema ranjenom Marku Miljanovu. Navodno, kada je krenuo da oslobađa Bar, knjaz Nikola je pri prolasku kroz Danilovgrad osjećao potrebu da posjeti ranjenog vojvodu, koji se tu liječio. “Pa knez dični sjetio se/ Svog junaka i te noći;/ Da ne svrne ranjeniku/ Ne dade mu srce proći”, kaže vojvoda Simo Popović. Knjaz je, zatim, kako se navodi u ovom spjevu, tokom čitavog pohoda i opsade Bara hrabrio vojsku, a ranjenike je “obilato darivao”. Takođe, on je bio na poprištu najžešće borbe, predvodeći svoju vojsku “u boj ljuti”.

Pjesnik kaže i da se i u ovom pohodu pokazalo da je misao-vodilja knjaza Nikole - oslobođenje pokorenog naroda iz turskog ropstva. Na kraju spjeva se zato iskazuje želja da knjaz Nikola, kao nasljednik “prvih srpskih gospodara”, oslobodi čitavo Srpstvo: “Nadodaj mu ruku moćnu,/ Kud god krene svuđ da stigne,/ KaČ Bar slavni da sve Srpstvo/ U slobode sreće digne!”

Simo Popović rođen je u Tovarniku, (Srem – Srbija) 1844. godine. Završio je gimnaziju u Sremskim Karlovcima i Požunu (Bratislava). Studije je započeo u Požunu, a nastavio na Velikoj školi u Beogradu. Pošto je osumnjičen od vlasti kao protivnik režima prešao je u Zemun i radio kao novinar, a potom pokrenuo list za prosvjetu i privredu “Narodni prijatelj”. Sarađivao je u više listova i časopisa.

Rado je prihvatio poziv knjaza Nikole da dođe na Cetinje i pomogne modernizaciju mlade crnogorske knjaževine. Od dolaska u Crnu Goru 1870. pa do smrti ostao je veran svojoj novoj domovini.

Popović je i na Cetinju nastavio da se bavi novinarstvom. Bio je urednik prvih pravih crnogorskih novina – nezavisnog neđeljnika “Crnogorac”. Odigrao je značajnu ulogu u propagiranju oslobodilačkog zanosa u otporu prema Turskoj i Austo-Ugarskoj zbog čega je njegovo rasturanje u tim krajevima bilo zabranjeno. Zbog toga “Crnogorac” prestaje da izlazi, a umjesto njega se pojavio “Glas Crnogorca”, koji je takođe uređivao Simo Popović.

U ratu protiv Turske (1876-1878) knjaz Nikola je Sima imenovao za svog sekretara. Obavljao je posao ratnog izveštača iz glavnog crnogorskog vojnog štaba čiji su izveštaji preko “Glasa Crnogorca” stizali do Beograda, Zagreba, Novog Sada, Zadra i drugih krajeva Balkana. Za zasluge u ovom ratu knjaz mu je dodelio titulu vojvode. Obavljao je i dužnost ministra prosvete od 1886. d0 1903. Zalagao se da svaka škola ima biblioteku sa čitaonicom. Tvorac je Zakona o Knjaževoj biblioteci koji je donesen 1886. godine.

Uspješno se bavio prevođenjem sa nemačkog, poljskog i ruskog jezika. Napisao je dva spjeva (“Osvojenje Nikšića” i “Osvojenje Bara”), a u rukopisnoj zaostavštini nađeno je njegovo obimno memoarsko delo.

Život i rad vojvode Popovića tesno je isprepletan sa životom i političkom delatnošću knjaza Nikole. To se najbolje vidi iz Memoara vojvode Popovića koji su štampani tek 1995. godine. U periodu od 1916. do 1919. godine, bio je u emigraciji, u Francuskoj, zajedno sa kraljem Nikolom.

Umro je 1921. godine.

Prema Cobiss-u u fondovima svih biblioteka u Srbiji nalaze se samo 4 primerka ove knjige.