Srpski kulturni obrazac u svetlu srpske književne kritike - Milan Radulović

Srpski kulturni obrazac u svetlu srpske književne kritike peti je tematsko-problemski zbornik radova posvećen proučavanju srpske književne kritike u Institutu za književnost i umetnost. U dosadašnjim istraživanjima srpske književne kritike srpski kulturni obrazac je identifikovan kao sušti problem, stalna implicitna tema srpske književne misli. Stoga je prirodno da ono što je u ranijim proučavanjima bilo podrazumevano, u ovom zborniku bude stavljeno u fokus istraživanja. Pojam srpski kulturni obrazac nezaobilazan je i u samorazumevanju književne kritike, odnosno u metakritici; kad god problematizuje pitanje sopstvenog smisla i sopstvene svrhe, književna kritika aktualizuje fenomen srpskog kulturnog obrasca; na pitanje o smislu sopstvenog postojanja odnosno stvaranja i nastajanja, kao i o sopstvenoj ulozi u duhovnom životu srpskog naroda, književna kritika može da odgovori jedino na fonu ili u svetlu srpskog kulturnog obrasca kao širokog i sveobuhvatnog, iako jasno nedefinisanog fenomena.

Kako zapaža recenzent Radivoje Mikić, „logično je što su radovi u ovom zborniku posvećeni odnosu između kulturnog obrasca i konkretnih oblika proučavanja srpske književnosti, u rasponu od druge polovine 19. veka do danas, pošto se već u drugoj polovini 20. veka javljaju i one teorijske orijentacije koje, i pojedinačni tekst i čitavu književnost, nastoje da posmatraju u okvirima onoga što se, zavisno od teorijske podloge, može označiti i kao model kulture i kao kulturni obrazac“. Dakle, ovaj zbornik jednovremeno je sublimacija dosadašnjih proučavanja srpske književne kritike, i odgovor na iskušenja i izazove pred kojima se književna misao nalazi danas, a možda i putokaz kojim bi smerom valjalo da se razvija u neposrednoj budućnosti.