Pohod Aleksandra Velikog - Lucije Flavije Arijan Ksenofont

Lucije Flavije Arijan Ksenofont (lat. Lucius Flavius Arrianus Xenophont, grč. Ἀρριανός; oko 86 – 146) iz Nikomedije je bio rimski istoričar, vojni general i filozof grčkog porekla. Njegova dela uključuju „Anabazu“ koji se smatra najznačajnim radom u životu Aleksandra Makedonskog, „Indiku“ koja opisuje putovanja u Indiji tokom Aleksandrovih osvajanja i brojna druga manja dela. Arijana ne treba mešati sa atenskim vojskovođom i istoričarom Ksenofontom koji je živeo u 4. stoleću p. n. e. i čije se delo takođe naziva „Anabasis“. Moderni istoričari smatraju Arijana jednim od najboljih autora o Aleksandrovim pohodima i jednim od najznačajnijih istoričara koji su svoja dela pisali iz vojne perspektive.

Aleksandar Veliki (356–323), jedna je od onih ličnosti koje neprestano pobuđuju interesovanje. Meteor antičke istorije, čovek kompleksne prirode – mistik u razmišljanju, praktičar u delanju – zasnovao je imperijalni prostor od Jadrana do Indije. Genijalni strateg i vojskovođa vodio je Helene i Makedonce iz poznatog u nepoznato, iz malog u veliko, do krajnjih granica tada poznatog sveta. U neprestanom nadmetanju sa ocem Filipom II, ličnostima iz prošlosti i mitologije, sa samim sobom, pogleda uprtog tamo gde običan čovek nije video mnogo toga, promenio je dimenzije sveta i postavio okvire za buduća pregnuća ne samo osvajača nego i stvaralaca. U naletu zahuktalog imperijalizma gradio je i rušio, osnivao i razarao do temelja. Stavio je sebi u zadatak izgradnju komonvelta, zajednice Istoka i Zapada. Eratosten iz Kirene kaže da je Aleksandar bio ujedinitelj sveta, punio je pehar ljudskim bićima kao vinom u pokušaju stvaranja nove civilizacije. Sin boga, preselivši se u večnost, postao je deo mitotvorne tradicije različitih naroda i kultura: bog za Egipćane, svetac i heroj arapsko-persijskog predanja, prethodnik mesije iz roda Davidovog u hebrejskom folkloru, tragalac za rajem u hrišćanskim pričama.

Na čelu tragalaca za istorijskim Aleksandrom stoji Flavije Arijan, pisac čiju razložnu i dokumentovanu pripovest donosimo u srpskom prevodu.