Gerasim Georgijević : Znameniti događaji novije srpske istorije (1. izdanje, 1838)

Znameniti događaji novije srpske istorije. Gotovo sasvim zaboravljena knjiga Gerasima Georgijevića, skoro da ima draž zabranjene knjige. A nije zabranjena, samo je zaboravljena, bezmalo od samog objavljivanja u Beogradu 1838. godine. Jedna od prvih srpskih knjiga štampanih u vreme kneza Miloša Obrenovića, 1838. u Beogradu, u oslobođenoj i obnovljenoj Srbiji. Istorijsko i lično, memoarsko svedočenje o vremenu Drugog srpskog ustanka, o Narodnoj skupštini u Kragujevcu 1830, o padeniju i razoreniju svete obitelji Studenice... u vezanom ili prostom slogu...

Pisana čistim narodnim jezikom, sa začuđujuće malo turcizama, što je za ono vreme retkost. U njoj se nalaze mnoge stare, izvorne srpske reči koje je pojelo vreme i koje su preuzeli "okolni" jezici (povest, obitelj itd.) Delo Gerasima Georgijevića uz pesme Filipa Višnjića i Srbijanke Sime Milutinovića zaokružuje epsku istinu o srpskim ustancima.

Gerasim Georgijević (1779-1839) Svedok i učesnik značajnih događaja sa početka XIX veka, jedan od trojice srpskih arhijereja hirotonisanih nakon sticanja crkvene autonomije, a kao jedan od malobrojnih pismenih ljudi u Srbiji toga doba ostavio je iza sebe pisano svedočanstvo o svome vremenu, knjigu "Znameniti događaji novije srpske istorije", štampanu u Beogradu 1838. godine. Iako skrajnut i neproučen o Georgijeviću su pisali Milan Đ. Milićević, Pavle Švabić, episkop Sava Vuković i sveštenici Aleksandar Sredojević i Marko Pavlović.

Gerasim je rođen 1779. godine u Vidinu. Njegovi roditelji Georgije i Anuca bili su vlaškog porekla. Na njegov razvoj uticala je porodica ali i sredina u kojoj je odrastao, a koja je bila jedan pd značajnijih ekonomskih i duhovnih centara na Balkanu, gde su svoje metohe imali mnogi manastiri, među kojima i naša Studenica. Pod tim uticajem Gerasim se kao petnaestogodišnjak zamonašio u manastiru Studenici. 1799. postao je jerođakon, a sledeće godine jeromonah. Bratstvo manastira Studenica sa arhimandritom Melentijem Nikšićem aktivno je učestvovalo u organizaciji ustanka. Zbog turske odmazde monasi (sa moštima Stef. Prvovenčanog) prelaze u manastir Vraćevšnicu i tu ostaju do propasti Prvog srpskog ustanka. U Vraćevšnici je monah Gerasim bio svedok važnih događaja. Tu su se 1810. sastali Karađorđe, vojvoda rudnički Milan Obrenović, arhimandrit Spiridon Filipović i Dositej Obradović radi dogovora o vojnim akcijama. 1812. u manastiru je održana skupština narodnih starešina, a na kojoj su pročitane odredbe Bukureškog mirovnog ugovora. U Vraćevšnici se Gerasim upoznao i sprijateljio sa arhimandritom Melentijem Popovićem, budućim mitropolitom i Milošem Obrenovićem. 1813. opet zbog odmazde bratstvo prelazi u manastir Fenek, odakle je Gerasim upućen u manastir Grgeteg, odakle je, nakon turske amnestije, prešao u manastir Voljavču. Aktivno se uključuje u pripreme za novi ustanak i u njemu učestvuje. Nakon Drugog srpskog ustanka boravi u manastirima Kalenić, Voljavča i Blagoveštenje rudničko, čiji je iguman bio od 1826.  kada je Joakim Vujić pohodio manastir.
1831. hirotonisan je za episkopa i postavljen za episkopa šabačkog. Za njegovog episkopovanja sagrađeno je u eparhiji šest crkava. umro je 29. marta 1839. godine i sahranjen u šabačkoj Sabornoj crkvi.

Kako ličnost, tako i delo Gerasima Georgijevića do danas nije dovoljno proučeno. Od prvog izdanja 1838. godine, trebalo je da prođe 172. godine da bi "Znameniti događaji..." bili ponovo naštampani (Službeni glasnik 2010).

** Na ovoj stranici predstavljeno je prvo izdanje iz 1838. godine. Knjige je prekoričena u divot polukožni povez. margine su opsečene, nedostaje 1 ilustracija.